Verslag Leesgroep: De komst van Joachim Stiller.
Verwachtingen.
Emma Dubbelmans vader had het boek aangeraden aan Emma, en dit is zo’n beetje hoe we aan het boek zijn gekomen. Door zijn ervaringen kregen wij de verwachting dat het boek ‘een soort detective’ was, die leuk en spannend was om te lezen. Achteraf kunnen we toch echt wel zeggen dat wij alledrie het boek niet als een detective hebben ervaren, al vraag je je wel continu af wie die Joachim Stiller nou eigenlijk is. Ook is het boek niet echt spannend te noemen, aangezien de dingen die gebeuren niet echt eng zijn.
Titel.
De titel ‘De komst van Joachim Stiller’ is opzich niet moeilijk te verklaren is. Het hele boek draait immers om de persoon Joachim Stiller, die een mysterie blijft tot het einde. Zijn letterlijke komst is wel pas aan het einde aangekondigt en gebeurt dan ook kort daarna. Zijn zo maar te zeggen ‘figuurlijke’ komst aan Freek is echter de straat die wordt opengebroken en weer wordt dicht gelegd, want hierna krijgt Freek opeens een brief van Joachim Stiller. Het hele boek draait dus om de komst van Stiller, of deze nou figuurlijk of letterlijk bedoeld wordt.
Personages.
Freek Groenenberg: Een 37-jarige vrijgezelle journalist die werkzaam is bij de Scheldebode. Hij maakt aan het begin van het boek iets eigenaardigs mee, zet dit in de krant en komt hierna in aanraking met Joachim Stiller. Vanaf dat moment gebeuren er in Freeks leven alleen maar meer onverklaarbare dingen, die allemaal te maken hebben met deze onbekende Stiller. Tijdens de zoektocht naar antwoorden ontmoet Freek echter wel de liefde van zijn leven, Simone Marijnissen.
Simone Marijnissen: Een wiskundelerares die deel uitmaakt van de redactie van het tijdschrift ‘Atomium’, een tijdschrift dat kritiek heeft op Freek Groenenberg. Als Freek hiervoor een verklaring gaat halen komt hij terecht bij Simone. Ze hebben beide te maken met de onbekende Joachim Stiller, en terwijl ze samen op jacht gaan naar antwoorden ontstaat er een mooie relatie.
Joachim Stiller: Deze persoon is de man waardoor Freek en Simone geteisterd worden. Hij blijft door vrijwel het hele boek onbekend, totdat Freek zich laat behandelen en hij erachter komt dat Stiller een Amerikaanse soldaat was die gewond was geraakt bij een aanslag waar Freek was. Freek, Simone en Geert Molijn ontmoeten deze man aan het einde van het boek bij het station, maar hij wordt direct na de woorden ‘Ik ben Joachim Stiller’aangereden door een legervrachtwagen. Als Freek en Simone zijn lijk willen bezoeken is deze verdwenen.
Geert Molijn: Een vriend van Freek die hem een boek had gegeven geschreven door Joachim Stiller. Hij is ook bij de letterlijke komst van Stiller op het station.
Open Plekken.
Als het om open plekken gaat, heeft dit boek geen gebreken. De meest voor de hand liggende is natuurlijk: Wie is die Joachim Stiller? Maar ook aan het begin doet zich al een heel vreemde situatie voor: een straat wordt opgebroken en meteen weer dichtgegooid. Later in het verhaal blijven kerkklokken opeens de hele nacht door luiden. En het vreemde is, het lijkt alsof Freek, Simone en een vreemde wethouder de enige zijn die deze dingen zien. De rest van de mensen ontkent deze gebeurtenissen namelijk. Je vraagt je op een bepaald moment ook af of het niet aan hén ligt, en deze dingen daadwerkelijk wel gebeuren. Veel van deze open plekken worden niet ingevuld. Uiteindelijk lijken ze wel allemaal in verband te staan met de komst van Joachim Stiller, maar hoe de zaak nu precies in elkaar steekt, wordt niet duidelijk. Maar dit is natuurlijk ook kenmerkend voor Lampo’s ‘magisch realisme’.
Setting.
Het hele verhaal, inclusief flashbacks, speelt zich af in Antwerpen. In Antwerpen zelf komen Freek en Simone op vele plekken: Freeks huis, Simones huis, cafés, ateliers, musea en zelfs een laboratorium. De meeste van deze plekken spelen een rol in het zoeken naar antwoorden over Joachim Stiller.
Perspectief.
Het hele verhaal wordt in de ik-vorm verteld vanuit Freek Groenenberg.
Thema en motieven.
Dit is een diepzinnig verhaal met veel symboliek. Het is dan ook moeilijk om er alle verwijzingen uit te halen. Joachim Stiller heeft wel veel eigenschappen weg van Christus. Zo lijkt hij buiten de tijd te staan, geeft hij zijn leven waardoor Freek een gevoel van verlossing ervaart en geeft twaalf tekenen voordat hij in levende lijve verschijnt (twaalf is het getal van de volmaaktheid). Oordeel.
Ikzelf vond het boek erg lastig om doorheen te komen. Ik snapte in het begin niet helemaal wat de schrijver met deze persoon 'Joachim Stiller' wilde bereiken. Eerlijk gezegd weet ik nu nog totaal niet of het boek een echt doel heeft. Wel moet ik zeggen dat het verhaal erg ingenieus in elkaar zit. Je gaat er eigenlijk helemaal van uit dat deze Stiller een totaal onbekende is voor de hoofdpersoon, Freek Groenenberg. Uiteindelijk blijkt dat de soldaat wie hij gezien had bij de aanslag (en voor dit uitkwam was er al meerdere keren naar deze aanslag verwezen) Joachim Stiller heette. Tijdens het boek wordt je ook steeds meer de kant opgestuurd dat deze Stiller wel eens een bekende kan zijn, wat ook waar was.
De realiteit die gebruikt wordt in het boek staat me echter tegen. Dat er een brief van 35 jaar geleden verstuurd zou zijn en er geen bewijs zou zijn dat deze nep was, terwijl de inhoud op het heden slaat. Ook dat Freek dingen ziet gebeuren die vervolgens iedereen ontkent zorgt ervoor dat het verhaal totaal niet meer realistisch is in mijn ogen. Toch zorgt de schrijver hierdoor voor veel mysterie, wat wel belangrijk is voor zo'n soort verhaal.
Verloop discussie.
De discussie verliep goed, maar we waren het niet altijd met elkaar eens. Zo vonden Emma Lobée en ik het boek wel erg moeilijk om doorheen te komen, terwijl Emma Dubbelman hier aanzienlijk minder moeite mee had. Maar over de inhoud van het boek waren we het voor het grootste deel met elkaar eens. Het boek had leesniveau 5 en ik kon hier in het begin niet goed mee overweg. Ik ben er namelijk niet aan gewend door te lezen zonder nou echt goed te begrijpen wat er bedoeld wordt met een bepaald stuk tekst. Maar des te verder ik kwam des te beter het te lezen was. Toch ben ik wel van plan voorlopig nog wel boeken te lezen van maximaal niveau 5.
