Why I love this book, Kaas, Willem Elsschot

Kaas, Willem Elschot

Is kaas een bestseller?

Om deze vraag te kunnen beantwoorden moeten we het boek analyseren op 17 punten. Het boek Kaas gaat over een man die in kaas gaat handelen, maar dat mislukt. Ik vind het boek eigenlijk geen bestseller, maar wat vind de checklist van De Groene Amsterdammer?

Voor een bestseller is het nodig om een verhoogde inzet te hebben; er moeten mensen met interessante achtergronden in het boek voorkomen. In Kaas zijn de mensen heel normaal. Laarmans, de hoofdpersoon, is een Belgische klerk, werkende en wonende in Antwerpen. Later in het verhaal is hij ook nog een mislukte kaashandelaar. Wel heeft Laarmans innerlijke conflicten tijdens het verhaal. Wat moet hij nou met al die kaas, hoe gaat hij dat aanpakken? Wel blijven deze conflicten beperkt tot zakelijke dingen. Je merkt bij ook bij de details dat het meer om de zaken gaan dan om Laarmans persoonlijke leven. Je weet hoe hij zijn kantoor inricht, maar je weet bijna niets over zijn familie, alleen de namen en Laarmans’ mening over hun gedrag.

Het hele verhaal speelt zich af in Antwerpen, uitgezonderd de één of twee ‘zakenreizen’ die Laarmans maakt naar Brussel en naar Amsterdam. De locatie speelt geen grote rol in het verhaal, zo herinnerd hij zich niks over Amsterdam zelf en vertelt hij niks over Antwerpen, alleen dat hij er woont. Wel is Laarmans een menselijk persoon. Dit komt omdat zijn zelfvertrouwen erg wordt aangetast door de vele mislukkingen die hij meemaakt, net als bij mensen nu. Het lot speelt in Kaas ook een belangrijke rol; dingen gebeuren op precies het goede moment of juist net niet. Zo komt de eerste grote bestelling kaas binnen net nadat Laarmans ontslag heeft genomen.

De tips zeggen ook dat je voor een bestseller buitensporige karakters moet creëren. De karakters in Kaas zijn echter bijna het tegenovergestelde. Misschien waren ze buitensporig in 1933, omdat Laarmans een onderneming aangaat en zijn zoon tegen hem ingaat, maar in de 21^e eeuw zijn ze eigenlijk saai. Het verhaal zelf gaat meer om de mislukte onderneming dan om de persoonlijke conflicten eromheen. Dit komt omdat er ook niet veel persoonlijke conflicten zijn, afgezien van de enorme vooroordelen die Laarmans heeft over vrouwen en kinderen.

De karakters in het verhaal transformeren eigenlijk niet. Het enige verschil tussen het begin en het einde is dat ze nu in huize Laarmans geen kaas meer eten en ook niet meer over kaas praten Laarmans wordt echter wel op de proef gesteld en hij komt erachter dat hij toch niet zo’n goede handelaar is als dat hij dacht. Ik kan me eigenlijk totaal niet inleven in de man, door zijn ouderwetse gedachten over de wereld.

Een voordeel van het verhaal is dat er geen subplots in voorkomen. Het enige verhaal dat 

wordt vertaal is het verhaal van Laarmans’ mislukte onderneming. De titel past dan ook wel perfect bij het boek, het gaat alleen maar over kaas. Toch vind ik de titel totaal niet intrigerend, ik zou het boek niet zomaar pakken als ik in de bibliotheek rondliep. Een andere tip van de lijst van De Groene Amsterdammer is ‘show, don’t tell’, maar dit is niet het geval bij Kaas. Alles wordt beschreven en verteld. Het is wel een boek waarin bijna geen cliché karakters in voorkomen. Ook is het einde totaal niet cliché, omdat het einde hetzelfde is als het begin. Laarmans heeft dezelfde baan en de rest van zijn leven is nou ook niet bepaald veranderd.

De enige onverwachte ontwikkeling van het boek is dus ook het einde. Ik had verwacht dat Laarmans aan het einde een of andere bekende kaashandelaar zou zijn geworden, maar dat gebeurde niet. Je hoeft dus ook niet te suggereren dat het einde slecht is, want eigenlijk is het einde gewoon slecht. Alles is terug waar het begon.

Ik kan hieruit denk ik wel concluderen dat Kaas geen bestseller is. Volgens de 17 punten van De Groene Amsterdammer heeft het boek meer punten niet dan wel. Vooral de karakters voldoen niet aan de eisen die de lijst stelt. Ze zijn niet intrigerend en buitensporig genoeg. Ook zijn de gebeurtenissen niet interessant genoeg om het boek een bestseller te maken. Kortom, Kaas is geen bestseller.